Κατάλογος Θεσσαλονίκη ‘’Πόλις Εύξεινος …‘’
Είναι μια ευτυχής συγκυρία για το Συμβούλιό μας να εορτάζει τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την έναρξη λειτουργίας του Μουσείου, που ερευνά και προβάλλει τον νεώτερο πολιτισμό του τόπου μας. Το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης, όταν άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1973, ήταν μόλις το δεύτερο κρατικό Μουσείο που διέθετε η Θεσσαλονίκη, μετά το αρχαιολογικό. Στεγασμένο πλέον σε ένα ιστορικό κτήριο της πόλης, την έπαυλη Μοδιάνο, γνωστή και ως Παλαιό Κυβερνείο, το Λαογραφικό Μουσείο Βορείου Ελλάδος που ίδρυσε η Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα το 1957, επανιδρύθηκε το 1970 ως ΝΠΔΔ με το νέο του όνομα: Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας.
Μέσα σε αυτά τα σαράντα χρόνια η έρευνα του πρόσφατου πολιτισμού στον Βορειοελλαδικό χώρο που διεξήγαγε το επιστημονικό προσωπικό του Μουσείου, πολλαπλασίασε τις συλλογές, που περιλαμβάνουν πάνω από 24.000 αντικείμενα, και απέδωσε μόνιμες εκθέσεις, έναν μεγάλο αριθμό περιοδικών εκθέσεων, εκδόσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ημερίδες, σεμινάρια, κύκλους ομιλιών και διαλέξεις. Το ΛΕΜΜ-Θ μοιράστηκε πρόθυμα την εμπειρία και τη γνώση από την οργάνωση και την λειτουργία ενός μουσείου προσανατολισμένου στην ανάδειξη του νεώτερου πολιτισμού με ιδρύματα και φορείς που ανέλαβαν όμοιες πρωτοβουλίες, ασκώντας γνωμοδοτική και συμβουλευτική δραστηριότητα.
Η επαύξηση των διαθέσιμων χώρων του Μουσείου ειδικά στον τομέα της κοινοποίησης, δηλαδή οργάνωσης και φιλοξενίας εκθέσεων, υπήρξε για τη διοίκησή μας υψηλή προτεραιότητα και απέδωσε την κατασκευή του Κτηρίου Περιοδικών Εκθέσεων και του περιβάλλοντος χώρου το 2018. Στις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο νέο κτήριο και στον αύλειο χώρο περιλαμβάνονται, πέραν των περιοδικών εκθέσεων, θερινά εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης, εκπαιδευτικά προγράμματα, καλλιτεχνικά εργαστήρια, παραστάσεις θεάτρου Σκιών, αφήγηση και σεμινάρια για την αφήγηση παραμυθιών, ευκαιρίες για την ανανέωση της επαφής του Μουσείου με όλες τις ηλικίες. Ο αριθμός των μαθητών που επισκέπτονται ετησίως το ΛΕΜΜ- Θ ξεπερνά τους 13.000, από τους οποίους οι 7.500 συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα που οι μουσειοπαιδαγωγοί του Μουσείου παρουσιάζουν με εξαιρετικό ζήλο καθιστώντας την επίσκεψη των μαθητών μια αξέχαστη εμπειρία.
Η συνδιοργάνωση εκθέσεων με άλλους φορείς της πόλης και πέραν αυτής, συνέβαλε στην ευρύτερη κοινοποίηση της δραστηριότητας του ΛΕΜΜ-Θ, με πιο πρόσφατη την Περιοδική Έκθεση «Μία ιστορία από φως, στο φως», την οποία συνδιοργανώσαμε με το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και είχε την ευτυχή κλιμάκωση να φιλοξενηθεί στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων και να ανακοινωθεί στο Μουσείο Ακρόπολης, που την υποστήριξε με εκπαιδευτική δράση.
Ένας άλλος τομέας στον οποίο έδωσε το Συμβούλιο μας ιδιαίτερο βάρος είναι η ένταξη του ΛΕΕΜ-Θ στο Πρόγραμμα της Κοινωνίας της Πληροφορίας το 2006 και η συνέχισή του στο Πρόγραμμα της Ψηφιακής Σύγκλισης στο οποίο πρόσφατα το Μουσείο εντάχθηκε. Με το πρώτο, το ΛΕΕΜ-Θ ξεκίνησε την ψηφιοποίηση των συλλογών του, ενώ με το δεύτερο θα ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση αλλά και θα γίνουν προσπελάσιμες στις απομακρυσμένες περιοχές οι εκθέσεις, οι συλλογές, η βιβλιοθήκη του Μουσείου, εκτείνοντας την εκπαιδευτική και μορφωτική του δραστηριότητα στον ψηφιακό κόσμο.
Τα επόμενα βήματα του Μουσείου κατευθύνονται, ως προς τον τομέα της κοινοποίησης, στην ολοκλήρωση του κύκλου των μονίμων εκθέσεων που περιλαμβάνει τη διατροφή και την κατοικία στην παραδοσιακή κοινωνία, στην εξακτίνωση των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων εκτός του κεντρικού κτηρίου, στην εκδοτική δραστηριότητα.
Το ΛΕΕΜ-Θ συμμετέχει στις επετειακές εκδηλώσεις της πόλης μας οργανώνοντας περιοδικές εκθέσεις με αντικείμενα από τις συλλογές του, με τις οποίες επιχειρεί να συμβάλλει στη γνώση του νεώτερου πολιτισμού, με τρόπο χρήσιμο για τον σύχρονο άνθρωπο. Έτσι, για τα 2300 χρόνια της Θεσσαλονίκης, οργάνωσε το 1985 την Περιοδική Έκθεση «Αστικό Ελληνικό Σπίτι Θεσσαλονίκης, 1880 – 1912».
Για τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης το Μουσείο μας παρουσιάζει την έκθεση «Θεσσαλονίκη, πόλις εύξεινος – πολύξενος», η οποία αναφέρεται στον μετασχηματισμό της πόλης κατά τη μετάβασή της στη νεωτερική εποχή. Ο μετασχηματισμός αυτός υπήρξε ριζικός, καθώς συνέβαινε παράλληλα με παγκόσμια ιστορικά γεγονότα: δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι και πόλεμοι τοπικοί αλλά ευρύτερης γεωπολιτικής σημασίας. Επιπλέον, φυσικές καταστροφές, όπως η πυρκαγιά του 1917 και οι δύο μεγάλοι σεισμοί, η αναδιάταξη της πληθυσμιακής σύνθεσης της πόλης, κάποτε με τραγικές συνθήκες και το μεταπολεμικό κύμα αστυφιλίας που πολλαπλασίασε τον πληθυσμό και την έκταση της Θεσσαλονίκης. Πώς κρατήθηκαν στη ζωή, αλλά και πώς πλούτισαν τη ζωή τους σε τέτοιες συνθήκες άνθρωποι συχνά τόσο ποικίλης γεωγραφικής προέλευσης, επιχειρεί να δείξει η έκθεση με αντικείμενα από τις συλλογές του ΛΕΕΜ-Θ και άλλα που πρόθυμα μας δάνεισαν φίλοι του Μουσείου. Η απάντηση συμπυκνώνεται στον τίτλο της έκθεσης : η Θεσσαλονίκη υπήρξε πόλις εύξεινος και πολύξενος. Ήδη από την ίδρυσή της.
Δρ. Μαριάννα Βιλδιρίδη-Χατζητόλιου