Ομιλία για τα εγκαίνια της έκθεσης: «Το μάθημα της παράδοσης».
Πανοσιολογιότατε,
Αξιότιμοι
κύριοι Υπουργοί,
κύριοι Βουλευτές,
κύριοι Δήμαρχοι και Αντιδήμαρχοι,
κύριε Κοσμήτορα της Πολυτεχνικής Σχολής
του Α.Π.Θ., κύριε Μουσιόπουλε
κύριε Πρόεδρε του Τμήματος Αρχιτεκτόνων
της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., κύριε
Καλογήρου,
κύριε Καθηγητά του Τμήματος Αρχιτεκτόνων, Κύριε Μουτσόπουλε,
Αγαπητέ κύριε Πρόεδρε του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Νομού Κοζάνης, κύριε Αγγέλη,
Κυρίες και κύριοι,
Σας καλωσορίζω και σας ευχαριστώ όλους που μάς τιμάτε και είστε σήμερα εδώ, στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας - Θράκης. Το Μουσείο μας είναι πλέον γνωστό για το σημαντικότατο ρόλο του στην προβολή του λαϊκού πολιτισμού, στην εξύψωση και ενδυνάμωση της λαϊκής μας παράδοσης. Με τις πρωτότυπες εκθέσεις, τις εκδόσεις και τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, προσπαθούμε τα τελευταία χρόνια να εξοικειώσουμε τους ανθρώπους - και ειδικά τους νέους - με τον παραδοσιακό πολιτισμό του πρόσφατου παρελθόντος μας.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής, εγκαινιάζουμε σήμερα την έκθεση «Το Μάθημα της Παράδοσης: Σχέδια και Προπλάσματα από τη Μακεδονία», παρουσιάζοντας στο ευρύτερο κοινό, ένα μέρος των αρχιτεκτονικών προπλασμάτων παραδοσιακών κατοικιών από τη Μακεδονία, τα οποία κατασκεύασαν φοιτητές του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. «Οι μακέτες αυτές - όπως αναφέρει ο αρχιτέκτων του Μουσείου του ΛΕΜΜ-Θ, κύριος Ζήσης Σκαμπάλης - αποκτούν στο Μουσείο μια νέα ζωή: από εργασία φοιτητική για την κατανόηση και την αναπαράσταση κατ' αναλογίαν των τεκτονικών και μορφολογικών αξιών της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής αρχικά, στις προθήκες του Μουσείου κατόπιν, για να γίνουν κατανοητές οι αξίες αυτές από τους επισκέπτες».
Η στενή σχέση του υλικού που παρήχθη από τους φοιτητές της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Α.Π.Θ. υπό την καθοδήγηση του κυρίου Μουτσόπουλου με το ΛΕΜΜ-Θ, καταδεικνύεται αφενός από τη χρήση του για μια εικοσαετία στις προθήκες του Μουσείου μας και αφετέρου από την επισήμανση του επιμελητή της έκθεσης - Προέδρου του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. και παλιού μαθητή του κυρίου Μουτσόπουλου - κυρίου Καλογήρου, ο οποίος αναφέρει στο κείμενο του πολύπτυχου της έκθεσης: «Το υλικό που συγκεντρωνόταν από τις φοιτητικές εργασίες χρησιμοποιήθηκε σε συστηματικές μελέτες, οι οποίες διερευνούν την ιστορική, εθνογραφική και αρχιτεκτονική ταυτότητα αυτής της παράδοσης», δηλαδή, της παράδοσης του τόπου μας από τον 18° αιώνα έως τα μέσα του 20ου αιώνα. «Το αρχείο του Νίκου Μουτσόπουλου - συνεχίζει ο κύριος Καλογήρου - αποτελεί παρακαταθήκη για την ιστορική τεκμηρίωση της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που συγκροτήθηκε έγκαιρα, σε μια περίοδο κατά την οποία κανένας άλλος φορέας δε φαινόταν να διαθέτει τη γνώση και τα μέσα για μια ανάλογη πρωτοβουλία».
Μαζί με την ιστορική επιστήμη, λοιπόν, και εμείς είμαστε ευγνώμονες για την ύπαρξη καθαυτή του υλικού και για την προσφορά ενός μέρους του στο Μουσείο μας. Με μεγάλη χαρά φιλοξενούμε αυτή την έκθεση συμβάλλοντας στην κοινοποίηση του πολύτιμου αυτού υλικού και τιμώντας τον πνευματικό άνθρωπο που καθοδήγησε και ενέπνευσε συνεργάτες και νέους ανθρώπους, τους φοιτητές της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Α.Π.Θ. τα έργα της οποίας σάς καλούμε να εκτιμήσετε...
Συχνά αναρωτιέμαι πού θα καταλήξουν όλες αυτές οι προσπάθειες, οι δικές μας αλλά και άλλων Μουσείων της χώρας, τελικά ποιους και πόσο επηρεάζουν σε μια εποχή οικονομικής αλλά και κοινωνικής κρίσης, σε αυτά τα χρόνια της μελαγχολίας, όπως θα τα χαρακτήριζα. Σήμερα μάς έρχονται ακόμη πιο έντονα στο μυαλό οι στίχοι της Κικής Δημουλά: «Η Τέχνη ξαναπλάθει ως λαθραίος Θεός τον κόσμο απ’ την αρχή σχεδόν, μεταμορφώνοντας ό,τι μας απελπίζει ως γνωστό κι αδιάσειστο σε μια καταπραϋντική αβεβαιότητα». Μήπως, τελικά, στην Τέχνη πρέπει να στραφούμε ως παρηγοριά, ως άνοδο ψυχής και πνεύματος, ως λύτρωση από την καθημερινότητα του υλικού πολιτισμού;
Το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας - Θράκης προάγει την Τέχνη μέσα από την οργανική σύνδεση του χθες με το σήμερα, μέσα από μια προσπάθεια διατήρησης της συλλογικής μνήμης. Γιατί σίγουρα δεν είναι μνημόσυνο η ζωή, αλλά δεν είναι και διαγραφή της μνήμης.
Με αυτό το μήνυμα θα ήθελα να κλείσω, αφού ευχαριστήσω πρωτίστως το Δήμαρχο Βασίλη Παπαγεωργόπουλο, ο οποίος στηρίζει με κάθε τρόπο νέες πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην προβολή και ανάδειξη του πολιτισμού αυτής της πόλης και τον Αντιδήμαρχο κύριο Βασίλη Γάκη, ο οποίος μέσα από το θεσμό των Δημητρίων προωθεί τις καινοτόμες ιδέες και προτάσεις του Μουσείου μας.
Ταυτόχρονα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κύριο Σαμ Λεβί για τη δωρεάν προσφορά των υπηρεσιών του στη φιλοξενία των προσκεκλημένων μας και τον κύριο Άνθιμο Τόρτοκα για την προσφορά των κρασιών ΑΕΤΟΖΙ.
Τέλος, ευχαριστώ θερμά όλο το επιστημονικό και Διοικητικό προσωπικό για τις άοκνες και φιλότιμες προσπάθειες που κατέβαλε για την προετοιμασία αυτής της έκθεσης, αλλά και για τη γενικότερη συμβολή του στην αξιόλογη πορεία του Μουσείου.
Σας ευχαριστώ