Παιχνίδια με το χρόνο

Τα παιχνίδια είναι το πάθος της. Και αντίστροφα. Η Μαριάννα Βιλδιρίδη, μία από τις πιο δραστήριες γυναίκες της Θεσσαλονίκης, ταξιδεύει ανά την Ελλάδα και τον κόσμο συλλέγοντας αναμνήσεις. Αγαπημένες θύμησες, όπως αποτυπώνονται στη μεγαλύτερη συλλογή παιχνιδιών.

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

Πτυχιούχος της Γαλλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ, με μεταπτυχιακό δίπλωμα της Βυζαντινής Ιστορίας του ΑΠΘ, μεταπτυχιακό Θεατρολογίας και Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, μεταπτυχιακές σπουδές με υποτροφία στη Διεθνή Ακαδημία Πρόληψης και Αποκατάστασης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες της Πανεπιστημιακής Κλινικής του Μονάχου στη Μοντεσσοριανή Παιδαγωγική και στην Ειδική Παιδαγωγική. Το 1992 δημιούργησε το πρότυπο εκπαιδευτήριο προσχολικής ηλικίας «Σύγχρονη Μοντεσσοριανή Εκπαίδευση» και ομώνυμο πολιτιστικό φορέα στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης. Μέλος του Δ.Σ του Ψυχολογικού Κέντρου Βορείου Ελλάδος και της οργανωτικής επιτροπής των πολιτιστικών εκδηλώσεων «Δημήτρια» του Δήμου Θεσσαλονίκης, αντιπρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου «Ανέμη».

Με τον κροταλιστό ήχο της κουδουνίστρας ανοίγει ακόμη και σήμερα ο χορός των παιδικών παιχνιδιών. Ο ίδιος καταπραϋντικός ήχος οι αρχαίοι πίστευαν ότι έδιωχνε μακριά από τα μικρά παιδιά τα κακόβουλα πνεύματα. Είναι ίσως ίδια η ανάγκη που αισθάνονται οι -ενήλικες πια- συλλέκτες παιδικών παιχνιδιών, όπως η Μαριάννα Βιλδιρίδη, να εξευμενίσουν τη μοίρα για να τους χαρίσει στιγμές παιδικής ανεμελιάς και να πάρει μακριά τον πόνο που γεννά η σοφία της εμπειρίας…

Αληθεύει ότι κάθε μορφή συλλογής είναι μια αντίσταση στο χρόνο και ένας ιδιότυπος «εξορκισμός»;

Αν αληθεύει το ότι αρχίζει κανείς να γερνά από τη στιγμή που σταματά να παίζει, θα έλεγα ότι με το παιχνίδι αντιστέκεσαι στο χρόνο και ξορκίζεις τα γηρατειά.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα της συλλογής;

Η ανάγκη μου να αγγίξω αγαπημένες θύμησες μιας άλλης ηλικίας με οδήγησε στο πατάρι του σπιτιού της μητέρας μου για να ανακαλύψω την πορσελάνινη κούκλα που μου είχε χαρίσει η γιαγιά μου σε νηπιακή ηλικία. Η κούκλα αυτή αντιπροσώπευε την παιδική μου ηλικία, χρώματα, γεύσεις και αγαπημένες αισθήσεις που μας εγκαταλείπουν καθώς μεγαλώνουμε. Θέλησα να χαρίσω στην κούκλα μου μια συντροφιά και έτσι ξεκίνησε το ταξίδι στο χρόνο.

Οι παλιές κούκλες από την Ελλάδα και τον κόσμο αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της συλλογής της Μαριάννας Βιλδιρίδη. Άλλωστε η δική της κούκλα ήταν και το σημείο εκκίνησης αυτού του «ήρεμου πάθους».

Και μέχρι πού μπορεί να σας οδηγήσει το… πάθος σας;

Στην επαιτεία! Πραγματικά ξεπέρασα τον εαυτό μου. Αν και είμαι άνθρωπος που δεν θα ζητήσω κάτι εύκολα, λόγω της «αδυναμίας»μου, όπου κι αν βρεθώ, απευθύνω πάντα την ερώτηση-κλισέ: «Μήπως έχετε κανένα παλιό παιχνίδι;».

Και συνήθως πού εντοπίζετε τα… αντικείμενα του συλλεκτικού πόθου σας;

Από τις μεγάλες δημοπρασίες παιχνιδιών του εξωτερικού έως το πιο ξεχασμένο ψιλικατζίδικο της επαρχίας, σε πατάρια σπιτιών, σε ξεχασμένα μπαούλα, σε υπαίθριες αγορές, σε σπίτια γνωστών και αγνώστων.

Ποιο θεωρείτε ότι είναι το σημαντικότερο απόκτημά σας;

Είναι τρία παλιά παιχνίδια που μου έκανε δώρο η κόρη μου με το υστέρημά της και κατέχουν κυρίαρχη θέση στην καρδιά μου και τη συλλογή μου. Αν θέλετε να μιλήσουμε με όρους εμπορικής αξίας, ξεχωρίζω τη μεγάλη συλλογή κούκλας θεάτρου (μαριονέτας) του Ρώσου Σεργκέι Ομπρατσόφ που έχω στην κατοχή μου και μια ξύλινη κολομβιανή κούκλα του 18ου αιώνα που αναπαριστά τον Χριστό και την ανακάλυψα σε πρόσφατο ταξίδι μου, σε παλαιοπωλείο της Μεντεζίν της Κολομβίας.

«Θέλω να κάνω τον κόσμο να ονειρεύεται», εξηγεί την αγάπη της για τα παιχνίδια η Μαριάννα Βιλδιρίδη.

Σε αυτήν τη διαρκή αναζήτηση έρχεστε σε επαφή με ανθρώπους κάθε ηλικίας. Έχετε καταλήξει ποια είναι η σχέση σας με τα παιχνίδια;

Εξακολουθώ να αναρωτιέμαι γιατί κάποιοι άνθρωποι πετούν τις αναμνήσεις τους μαζί με τα παιχνίδια τους. Ίσως γιατί είναι επώδυνες… Οι περισσότεροι πάντως που μας τα εμπιστεύονται, τα αγαπούν και τα αποχωρίζονται με αρκετή γενναιοψυχία, προκειμένου να βάλουν κι αυτοί ένα λιθαράκι σε μια καταγραφή ιστορική, λαογραφική και πολιτιστική του τόπου μας.

Η σύγκριση των παιδικών παιχνιδιών χθες και σήμερα τι αποτυπώνει για την κοινωνία και τις συνήθειές μας;

Τα παιχνίδια αναμφίβολα αποτελούν μια έμμεση ιστορική πηγή. Είναι τρόπος ζωής που αποτυπώνει την ψυχοσύνθεση μιας εποχής και μιας κοινωνίας. Σήμερα περάσαμε από το χειροποίητο παιχνίδι, που το παιδί το περίμενε με λαχτάρα από τα χέρια της μητέρας του ή του πατέρα του, στα βιομηχανικά κατασκευασμένα παιχνίδια, που ακυρώνουν πολλές από τις δεξιότητές μας. Τώρα το παιχνίδι είναι πλέον ένα καταναλωτικό προϊόν προσαρμοσμένο στους γρήγορους ρυθμούς της εποχής που αντικαθίσταται συνεχώς. Θα ήθελα πάντως να αναφερθώ στο ρεκόρ πωλήσεων που σημειώνουν στις μέρες μας τα ομαδικά επιτραπέζια παιχνίδια, κάτι το οποίο  αποδεικνύει την έντονη ανάγκη των ενηλίκων για συναναστροφή.

«Από πρωταγωνιστές γίναμε θεατές του παιχνιδιού. Η αδράνεια αυτή μόνο αρνητικές συνέπειες θα έχει».

Είναι πολυδάπανη μια τέτοια συλλογή;

Θεωρώ ότι η οποιαδήποτε συλλογή στηρίζεται κυρίως στο μεράκι, στο πάθος και στη γοητεία που ασκεί στο συλλέκτη. Η οικονομική επιφάνεια αποτελεί ισχυρή κινητήρια δύναμη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί προϋπόθεση μιας συλλογής. Ένας Κροίσος θα μπορούσε κάλλιστα να έχει στη συλλογή του το πιο όμορφο και σπάνιο παιχνίδι με μια εντολή κουμπιού ή  ένα νεύμα σε μια δημοπρασία. Όταν όμως αρχίσει κανείς να εμπλέκεται συνειδητά σε αυτή τη διαδικασία, αντιλαμβάνεται ότι η μαγεία του «συλλέγω» βρίσκεται στο πολύχρονο ψάξιμο, στην έρευνα, στην παρόρμηση, στη διάθεση αλλά και στην… απογοήτευση, όταν η τιμή του παιχνιδιού είναι αποθαρρυντική για το πορτοφόλι του.

Τι είναι αυτό που προσφέρει στο δικό σας εσωτερικό κόσμο αυτή η συλλογή;

Η συλλογή αποτελεί για μένα ένα μικρόκοσμο στο χώρο και στο χρόνο όπου ερευνώ, αμφισβητώ και ανακαλύπτω την ταυτότητά μου. Μου έδωσε την ευκαιρία να εξοικειωθώ με την ιστορία, την κοινωνιολογία, τη γεωγραφία, την ανθρωπολογία και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί ο νους. Με δυο λόγια -επιτρέψτε μου να πω-, με έκανε καλύτερο άνθρωπο.

Και το όνειρό σας για τη συλλογή;

Να κάνω τον κόσμο να ονειρευτεί μαζί μου. Προγραμματίζω λοιπόν τη δημιουργία ενός μουσείου ή ενός καλλιτεχνικού εργαστηρίου όπου θα μπορώ όχι μόνο να μοιραστώ την ομορφιά και την ιστορία των παιχνιδιών με τους παλιότερους, αλλά και να βοηθήσω τους νεότερους να οραματιστούν ένα πιο «παιχνιδιάρικο» μέλλον.

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ

Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη πανελλήνιος διαγωνισμός κατασκευής χειροποίητου παιδικού παιχνιδιού , τον οποίο συνδιοργανώνουν η «Σύγχρονη Μοντεσσοριανή Εκπαίδευση» και η ΕΡΤ-3. Σκοπό έχει να παρασύρει τα παιδιά στη χαρά της ανακάλυψης, της δημιουργίας και της φαντασίας, αλλά και τους μεγαλύτερους που εναποθέτουν το μεράκι τους στην κατασκευή χειροποίητων παιχνιδιών ή έχουν στην κατοχή τους παιχνίδια που φτιάχτηκαν από τους παππούδες τους. Όσοι ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό μπορούν να επικοινωνούν στα τηλέφωνα 2310-341417, 2310-341513 ή να στείλουν τα παιχνίδια τους στη διεύθυνση: Σύγχρονη Μοντεσσοριανή Εκπαίδευση: Μεγάλου Αλεξάνδρου 3, Πανόραμα, 55236, Θεσσαλονίκη.